کد مطلب:4425 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

علل عقب ماندگي كشورهاي اسلامي از لحاظ علمي و صنعتي از ديگر كشورها چيست

بررسي علل واماندن مسلمانان از پيشرفت در تكنولوژي و پيش افتادن ديگران در اين عرصه، از موضوعات بسيار مهمي است كه بررسي آن نيازمند تحقيق گسترده تاريخي و اجتماعي است. مسلماً يك سري عوامل در اين زمينه دخيل بوده اند كه بايستي آنها را شناخت و ارزيابي كرد. ولي فرضيه اي كه در اين مورد ارائه كرده ايد (البته فرضيه جديدي نيست) از جهاتي قابل بحث است كه به آن اشاره مي كنيم: الف) در آموزه هاي ديني اسلام تكيه بسيار زيادي بر عقل و تعقل، تفكر و تدبر شده است. در قرآن مجيد اين كلمات و مفاهيم به اشكال گوناگون به كار رفته است: 1- 49 مرتبه ريشه «عقل» به صورت هاي مختلف (تعقلون، يعقلون، يعقلها، تعقل و عقلوه)، 2- 18 مرتبه ريشه «فكر» (تفكرون، يتفكرون و فكر)، 3- هشت مرتبه ريشه «دبر» (به معناي تدبّر)، 4- چندين بار ريشه «نظر» (به معناي نگريستن و تأمل)، 5- ده ها مرتبه ريشه «رأي» (به معناي مشاهده)، 6- عقل از ديدگاه اسلام اولين مخلوق الهي و با شرافت ترين آنها قلمداد شده است. ب ) مسلمانان با تكيه بر تعاليم وحي - به ويژه تكيه بر عقل و انديشه و ديگر آموزه هاي آسماني قرآن - در طول ده قرن بلكه بيشتر پرچمدار پيشرفت و ترقي در جهان بوده اند. اگر اندكي تاريخ علم و تمدن را مطالعه كنيم، درخواهيم يافت كه تحولات اروپا و نوگرايي علمي و فكري آن (رنسانس) در قرن شانزدهم به بعد عميقاً تحت تأثير تمدن اسلامي بوده است. مطالعه تاريخ جنگ هاي صليبي و روابط اروپا و مسلمانان به روشني اين حقيقت را نشان مي دهد. براي مطالعه بيشتر در اين زمينه ر.ك: 1- نگاهي به تاريخ جهان،جواهر لعل نهرو 2- تمدن اسلام و عرب،گوستاولوبون 3- تاريخ تمدن،ويل دورانت 4- تمدن اسلامي از زبان بيگانگان،محمد تقي صرفي 5- تاريخ تمدن اسلام،جرجي زيدان 6- تاريخ تمدن اسلام و عرب،گوستاولوبون 7- فرهنگ اسلام در اروپا،زيگريد هونكه 8- حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمين،مصطفي زماني 9- نقش مسلمانان در پيشرفت علوم ج ) ترديدي نيست كه اگر مسلمانان از تعاليم وحي فاصله نمي گرفتند و قوام سياسي و وحدت اجتماعي خود را حفظ مي كردند، هم اكنون نيز مي توانستند از هر نظر جلوتر از غرب باشند؛ چرا كه هم اكنون نيز اگر به جاي درگيري هاي بيهوده و اتلاف منابع خود، دست وحدت به يكديگر بدهند و به ريسمان الهي چنگ بزنند، مي توانند قدرتي بزرگ با امكاناتي وسيع در سطح جهان باشند و با چند برنامه و استفاده از استعدادها، از نظر فن آوري نيز به رقابت با ديگران بپردازند. د ) آنچه كه موجب عقب ماندگي صنعتي و سياسي مسلمانان گشته فاصله گرفتن آنان از اسلام و برداشت هاي بدون دليل از دين بوده است. برداشت غلط از زهد، دنيا، دعا و قدرت موجب عقب ماندگي شده وگرنه همين مفاهيم در صدر اسلام و حتي در غرب، موجب پيشرفت شده است. بلي، بايد اعتراف كرد كه رواج انديشه هاي صوفي گرانه و برخي انحرافات ديگر فكري - كه معلول التقاط است - نقش مؤثري در جاماندن مسلمانان از قافله صنعت و پيشرفت داشته است. ه ) بررسي مجموعه علل و عوامل موضوع مورد بحث، نيازمند تحقيق و مطالعه بيشتر است، ازاين رو منابع زير براي مطالعه معرفي مي شود: 1- رمز عقب ماندگي ما،شكيب ارسلان 2 ميراث اسلام،الفرد گيوم و... 3- سهم اسلام در تمدن جهان،صاحب الزماني 4- تاريخ فتوحات اسلامي در اروپا،شكيب ارسلان 5- عظمت مسلمين در اروپا،ماك كاپ 6- اسرار عقب ماندگي شرق،ناصر مكارم شيرازي 7- احياي تفكر اسلامي،شهيد مطهري 8- انسان و سرنوشت،شهيد مطهري ز ) نكته ديگري كه بايد به آن توجه كنيد، بحث اعتقاد و عدم اعتقاد به نيروي ماوراي طبيعي است. غرب هيچ گاه به طور عام و گسترده منكر ماوراء الطبيعه نبوده و اكنون نيز نيست. بيشتر يا تمامي دانشمندان اروپا - كه از قرن شانزده به بعد پايه گذاران پيشرفت علمي در اروپا بوده اند - معتقد به خداوند و اديان الهي بوده اند. پس بايستي اين فرضيه خود را دگرگون سازيد و ريشه را در جاي ديگر جست وجو كنيد.